W czcigodnych murach Bazyliki Grobu Pańskiego zespół badaczy pod kierownictwem Franceski Romany Stasolli, profesor Uniwersytetu Rzymskiego, był w stanie odnaleźć Uniwersytet La Sapienza w Rzymieodkryła pozostałości starożytnego ogrodu. To niezwykłe znalezisko rzuca nowe światło na tradycję biblijną. Stasolla jest członkiem Papieskiej Rzymskiej Akademii Archeologii oraz rady naukowej Włoskiego Centrum Studiów Wczesnośredniowiecznych w Spoleto (CISAM).
Odkrycie to potwierdza ewangeliczne opisy ogrodu w miejscu ukrzyżowania i pochówku Jezusa: "Na miejscu, gdzie Go ukrzyżowali, był ogród, a w ogrodzie nowy grób, w którym jeszcze nikt nie był pochowany" (J 19:41).
Zespół badawczy znalazł również okrągłą marmurową podstawę pod aedicule, czyli sanktuarium otaczającym grobowiec. Mogła ona należeć do pierwotnego kościoła Konstantyna, o czym świadczą starożytne źródła z V i VI wieku; badania naukowe dostarczyły teraz namacalnych dowodów na tę hipotezę. Ponadto w próbkach gleby zidentyfikowano pyłki i pozostałości korzeni drzew oliwnych i winorośli sprzed ponad 2000 lat.
Teren Grobu Świętego
Historia terenu, na którym stoi Bazylika Grobu Pańskiego, sięga czasów starożytnych. Znaleziska w próbkach gleby pochodzące z czasów przedchrześcijańskich wskazują, że obszar ten rozwinął się z kamieniołomu, najpóźniej w I wieku p.n.e., do gruntów rolnych, zanim ostatecznie stał się miejscem pochówku. W szczególności pozostałości drzew oliwnych i winorośli sprzed około 2000 lat są zgodne z relacjami zawartymi w Ewangelii Jana. Właściciel ogrodu prawdopodobnie należał do klasy wyższej, co sugeruje, że grób Jezusa znajdował się w zamożnym otoczeniu.
Oprócz drzew oliwnych i winorośli naukowcy odkryli pozostałości drzew figowych, które były uprawiane w regionie od tysięcy lat. Okolice grobu Jezusa należy zatem postrzegać jako miejsce zielone.
Tradycja i odbudowa
Wykopaliska rozpoczęły się w 2022 r. w ramach projektu renowacji, stanowiącego pierwszą kompleksową renowację kościoła od XIX wieku. Prace musiały zostać zatwierdzone przez trzy główne administracje kościelne: Grecki Patriarchat Prawosławny, Rzymską Kustodię Ziemi Świętej i Patriarchat Ormiański. Wymagana była również licencja Izraelskiego Urzędu ds. Starożytności. "Podczas prac renowacyjnych wspólnoty religijne zezwoliły również na wykopaliska archeologiczne pod ziemią" - wyjaśnia Stasolla. Miejsce to jest nie tylko jednym z najświętszych w chrześcijaństwie, ale ma również wielką wartość historyczną i symboliczną.
Po zniszczeniu Jerozolima W 70 r. n.e. cesarz Hadrian nakazał odbudowę miasta, w tym obszaru Golgoty. Aby ograniczyć rosnący kult chrześcijański, kazał zbudować tam świątynię poświęconą Wenus. Paradoksalnie, ta próba wykorzenienia miała odwrotny skutek: chrześcijanie zachowali pamięć o świętym miejscu w swojej tradycji. Kiedy cesarz Konstantyn wyniósł chrześcijaństwo do rangi preferowanej religii Imperium Rzymskiego w IV wieku, zainicjował zakrojone na szeroką skalę wykopaliska w celu odkrycia grobu Jezusa.
Według tradycji matka Konstantyna, cesarzowa Helena, osobiście udała się do Jerozolimy, aby zidentyfikować to miejsce. Po zburzeniu Świątyni Wenus, na polecenie Konstantyna zbudowano tam monumentalny kościół, będący prekursorem dzisiejszego kościoła Grobu Pańskiego.
Historia budynku naznaczona jest zniszczeniami i rekonstrukcjami. Poważne renowacje były przeprowadzane zwłaszcza podczas wypraw krzyżowych. Przez wieki na jednej ze ścian kościoła pozostawała niezauważona ogromna płyta pokryta graffiti pielgrzymów. Dokładne badanie ujawniło, że jest to tył misternie rzeźbionego ołtarza z XII wieku.
Źródła historyczne wskazują, że krzyżowcy, podczas ich panowania w Jerozolimie (1099-1187), wykonali wspaniałą dekorację kościoła. Jednak po niszczycielskim pożarze w 1808 roku ołtarz został uznany za zniszczony. Obecnie odkryto, że w tym czasie był on ukryty w kościele. Odkrycie to dostarcza cennych informacji na temat średniowiecznego projektu kościoła Grobu Świętego i życia religijnego krzyżowców. Eksperci pracują obecnie nad odtworzeniem pierwotnej lokalizacji ołtarza w kościele.
Wykorzystanie technologii
Na szczególną uwagę zasługuje odkrycie wcześniej niedostępnej podziemnej komory. Starożytne relacje pielgrzymów wspominają o wnęce pod kościołem, a teraz naukowcy potwierdzają istnienie niezbadanej struktury. Jej dokładna natura - naturalna jaskinia, starożytny grobowiec lub wczesnochrześcijańska architektura - pozostaje niejasna na tym etapie.
"Nowoczesna technologia zapewnia bezprecedensowy wgląd w historię kościoła" - wyjaśnia Francesca Romana Stasolla. Oprócz klasycznej archeologii stosowane są najnowocześniejsze metody. Skanery 3D i wysokorozdzielcza analiza radarowa gruntu umożliwiają dostrzeżenie ukrytych struktur bez konieczności prowadzenia fizycznych wykopalisk. "Każde odkrycie przybliża nas do prawdy, choć niektóre pytania pozostaną bez odpowiedzi" - podsumowuje kierownik wykopalisk. Ostatnia faza wykopalisk zostanie wznowiona w tym roku, ale dokumentacja i publikacja wyników zajmie prawdopodobnie lata.
Przez wieki pielgrzymi z całego świata przybywali do Bazyliki Grobu Pańskiego, aby się modlić. Stasolla unika komentowania autentyczności grobu Jezusa. Według obecnego stanu wiedzy nie można tego naukowo udowodnić. Podkreśla jednak: "Tysiącletnia wiara w świętość tego miejsca pozwoliła na jego istnienie i rozwój". Dodaje: "Niezależnie od osobistej wiary w historyczność Grobu Świętego, międzypokoleniowa wiara w niego pozostaje obiektywnym faktem". Jego historia jest "historią Jerozolimy".
