Emerytowany kardynał arcybiskup Madrytu, Antonio María Rouco Varela (Villalba, Lugo, 1936), przez całe życie prowadził intensywną i owocną pracę duszpasterską w różnych diecezjach.
Chcielibyśmy teraz odnieść się do jego życia akademickiego, w którym z wielkim oddaniem zajmował się prawem kanonicznym, a zwłaszcza jego szczególną i z pewnością nowatorską gałęzią, zwaną "teologią prawa kanonicznego". Pionierski przedmiot w kanonistyka i prawdziwie zgodny z doktryną i duchem Soboru Watykańskiego II oraz jego zastosowaniem do problemów i trudności współczesnego chrześcijaństwa.
Logiczne jest, że w trakcie rozwoju prawa kanonicznego i jego stosowania w życiu Kościoła, wiernych i instytucji kościelnych pojawiły się nowe pytania i zawiłe problemy prawne, ponieważ Kościół ma boskie pochodzenie, ale składa się z istot ludzkich posiadających prawa i obowiązki.
Wymiary Kościoła
Augustyna, fakt, że Kościół jest częścią społeczeństwa obywatelskiego - ponieważ w nim żyje i działa - a jednocześnie należy do świata Bożego - ze względu na swoje cele i sposób działania, otrzymane od Jezusa Chrystusa - jest jedną z jego zasadniczych cech. Kościół musi zatem łączyć to, co naturalne i duchowe, teologiczne i prawne, z perspektywy antropologii chrześcijańskiej i historii, w której dokonuje się zbawienie rodzaju ludzkiego.
W tej interesującej pracy Rouco Varela poruszy ważne kwestie teologiczne dla solidnych podstaw prawa kanonicznego, takie jak koncepcja Kościoła, godność osoby ludzkiej jako obrazu i podobieństwa Boga oraz relacje w Kościele jako rodzinie Bożej i jako instytucji (s. 33).
Jednocześnie kardynał Rouco przypomina nam, że w obliczu prowokacji nowoczesności (s. 116) reprezentowanej przez pozytywizm prawny w prawie cywilnym, prawo kanoniczne nie jest zredukowane do praktyki prawnej w relacjach wewnątrz i na zewnątrz niego oraz w wykonywaniu praw i obowiązków chrześcijan.
Teologia, która tworzy prawo
Profesor Rouco Varela zebrał zatem w niniejszym tomie BAC, w ramach kolekcji podręczników prawa kanonicznego "Sapientia iuris", różne artykuły naukowe, które opublikował na temat teologii prawa kanonicznego w różnych specjalistycznych czasopismach zarówno w Hiszpanii, jak i w Europie.
W związku z tym, w całej tej pracy nasz profesor z wielką wprawą naświetli różne kwestie prawne, które pojawiły się w historii, aby pokazać, w jaki sposób, dzięki wkładowi teologii, można znaleźć prawdziwe i głębokie rozwiązanie prawne. Rouco Varela będzie wielokrotnie podkreślał w tym podręczniku stwierdzenie kanonisty Mörsdorfa: "prawo kanoniczne jest dyscypliną teologiczną z metodą prawną" (s. 140).
Wskażmy teraz na kwestię prawną rozwiązaną przez teologię, aby czytelnik mógł zobaczyć, w jaki sposób teologia prawa kanonicznego rozwiązała, w praktyce i teorii, kwestie prawa kanonicznego.
Przykład
Czerpiemy to z wypowiedzi samego Rouco Vareli, który stwierdza, że jednym z wielkich świateł Soboru były Konstytucje Apostolskie "...".Lumen Gentium" (Rzym, 21.XI.1964) i "Gaudium et spes" (Rzym, 7.XII.1965), jest koncepcja Kościoła komunii. Aspekt ten został szeroko rozwinięty w Katechizmie Kościoła Katolickiego, w późniejszym magisterium Kościoła, a zwłaszcza w pracach teologicznych Ojca Świętego Benedykta XVI.
Można powiedzieć, że Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. jest prawnym wyrazem teologii komunii Soboru Watykańskiego II: "Kościół jest w Chrystusie sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego" (LG n. 1).
Podobnie w proemie "Gaudium et spes" stwierdza się: "Wspólnota chrześcijańska składa się z mężczyzn i kobiet, którzy zgromadzeni w Chrystusie, prowadzeni są przez Ducha Świętego w pielgrzymce do królestwa Ojca i otrzymali dobrą nowinę o zbawieniu, aby przekazywać ją wszystkim" (GS, n. 1).
Na koniec zauważmy, że eklezjologia komunii ponownie znajduje odzwierciedlenie w Katechizmie Kościoła Katolickiego: "W jednej rodzinie Bożej, wszystkie dzieci Boże i członkowie tej samej rodziny w Chrystusie, jednocząc się we wzajemnej miłości i w tym samym uwielbieniu Trójcy Świętej, odpowiadamy na intymne powołanie" (n. 959).
W podstawowych kwestiach, takich jak ta, którą właśnie poruszyliśmy, w jedności odzwierciedla się jedyna prawdziwa boska i ludzka rzeczywistość Kościoła i jego wiernych jako osób ludzkich obdarzonych godnością powołania przez chrzest do bycia dziećmi Bożymi i Kościoła (77).
Dokładnie rzecz biorąc, Kościół komunii będzie teologicznie wykraczał poza wizję Piusa XII w jego encyklice "Mystici corporis" (Rzym, 12.VI.1943), ponieważ dla prawa kanonicznego teologia komunii jest łatwiejsza do wyrażenia w systemie prawnym i będzie podkreślać relację osoby ludzkiej do Boga i do autorytetu Kościoła.
Bardzo interesujące z historycznego punktu widzenia jest przypomnienie wraz z Rouco Varelą czasów okresu posoborowego jako czasu "pełnej nadziei wiosny kościelnej", a także "powszechnej niezdyscyplinowania", zwłaszcza w niektórych częściach Europy, dlatego też promulgacja Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku nastąpiła w opatrznościowym momencie, gdy święty Jan Paweł II stosował prawdziwy Sobór Watykański II w Kościele powszechnym poprzez swoje pisma, rządy i podróże (144). W ten sposób Rouco przypomina nam słowa Mörsdorfa: "Prawo kanoniczne jest 'ordinatio fidei'" (147).
Teologia prawa kanonicznego
