Stolica Estonii przygotowuje się do historycznego wydarzenia: 6 września odbędzie się beatyfikacja arcybiskupa Eduarda Gottlieba Profittlicha, SJ (1890-1942), męczennika za wiarę i pierwszej postaci Kościoła katolickiego w tym kraju. Ceremonia odbędzie się na Placu Wolności, a przewodniczyć jej będzie w imieniu papieża kardynał Christoph Schönborn, arcybiskup Wiednia. Oczekuje się, że wezmą w niej udział wierni z całej Estonii.
Profittlich, niemiecki jezuita, który poświęcił swoje życie misji w Estonii, przybył do kraju w 1930 roku i szybko stał się punktem odniesienia dla lokalnej społeczności katolickiej. Mianowany administratorem apostolskim w 1931 r. i arcybiskupem w 1936 r., został obywatelem Estonii i z oddaniem pracował nad konsolidacją Kościoła.
Philippe Jourdan, biskup Tallina i promotor jego beatyfikacji, podkreśla, że "od arcybiskupa Eduarda Profittlicha można się wiele nauczyć. Był on otwartą osobą z wielką zdolnością do komunikacji. Zawsze miał czas dla każdego i komunikował się z wieloma rodzinami, niezależnie od ich przynależności religijnej. Swoją godną postawą zdobył przychylność Estończyków w estońskim społeczeństwie. Kościół katolicki w Estonii nie zapomina Eduarda Profittlicha, który dzielił losy naszego narodu i Kościoła w najtrudniejszym okresie w historii kraju".
Wierni w czasach prześladowań
Los arcybiskupa został przypieczętowany po sowieckiej okupacji w 1940 roku. Pomimo zaproszenia do powrotu do Niemiec, Profittlich zdecydował się pozostać ze swoimi wiernymi. Został aresztowany w czerwcu 1941 roku i przeniesiony do więzienia w Kirowie, 800 kilometrów od Moskwy. Po miesiącach nocnych przesłuchań został skazany na śmierć za rzekomą działalność antyrewolucyjną, ale zmarł w więzieniu 22 lutego 1942 r., zanim wyrok został wykonany.
Przez dziesięciolecia miejsce jego pobytu i okoliczności śmierci pozostawały ukryte. Dopiero po uzyskaniu przez Estonię niepodległości, szczegóły jego męczeńskiej śmierci stały się znane, otwierając drogę do jego beatyfikacji. Biskup Jourdan wyjaśnia, że "podczas okupacji sowieckiej życie Kościoła w Estonii było ubogie i, szczerze mówiąc, nawet bardzo trudno było praktykować wiarę tutaj, na okupowanym terytorium, przez ponad 50 lat. Ludzie byli zupełnie nieświadomi losu Profittlicha. Wszystkie informacje o jego śmierci rozeszły się, gdy Estonia uzyskała niepodległość i odzyskała niektóre dokumenty deportowanych i aresztowanych, w tym protokoły przesłuchań Profittlicha z więzienia w Kirowie w 1941 roku. Natychmiast w Kościele katolickim rozpoczęła się debata na temat jego beatyfikacji.
Nadzieja dla estońskich katolików
Papież Franciszek zatwierdził dekret beatyfikacyjny w grudniu 2024 r., uznając męczeństwo Profittlicha "in odium fidei". Jego motto biskupie, Fides et Pax ("Wiara i Pokój"), symbolizuje jego poświęcenie i będzie inspiracją podczas ceremonii. Dla estońskich katolików beatyfikacja stanowi świadectwo wierności pośród prześladowań; dla Kościoła powszechnego - przykład niezachwianej wiary w obliczu wrogości i przemocy.
6 września Estonia będzie świętować nie tylko pastora i męczennika, ale także nowego orędownika, który łączy pamięć o bolesnej przeszłości z nadzieją na przyszłość wiary i wolności. Oczekiwania w Tallinie są wysokie, a społeczność katolicka przygotowuje się na historyczny moment modlitwy, refleksji i uznania.
