Jak powszechnie wiadomo, członkowie państwa niemieckiego pod rządami nazizmu (1933-1945) byli bezpośrednio odpowiedzialni za zamordowanie około 11 milionów ludzi, z których około 6 milionów stanowili Żydzi. To ostatnie ludobójstwo (słowo stworzone przez polskiego prawnika Rapahaela Lemkina), znane na całym świecie jako "Holocaust" lub "Shoah", było wynikiem "Holokaustu"., Doprowadziło to do różnych procesów, wyroków skazujących i egzekucji nazistowskich winowajców (słynne procesy norymberskie i inne).
Po II wojnie światowej powstała grupa detektywów, prokuratorów i oficerów, których celem było postawienie przed sądem tych, którzy odegrali choćby niewielką rolę w demonicznej machinie obozów koncentracyjnych. Byli to strażnicy cienia Holokaustu: łowcy nazistów. Większość z nich pozostała anonimowa. Nazwiska takie jak William Denson, Rafi Eitan, Benjamin Ferencz, Efraim Zuroff, Fritz Bauer, Isser Harel, Elizabeth Holtzman, Serge i Beate Klarsfeld, Eli Rosenbaum, Jan Sehn...
Łowcy nazistów
Weteran pisarstwa i korespondent Andrew Nagorski opublikował w 2017 roku udokumentowany esej, w którym odtworzył nieszczęścia tego ukrytego legionu zrodzonego w następstwie Holokaustu: "Łowcy nazistów" (Turner, 2017). Książka ta przypomina o wyczynach prześladowców i barbarzyństwach prześladowanych, opowiadając również o trudnościach, jakie ci strażnicy musieli pokonać, aby wykonywać swoją pracę. Nie było ich mało, od konfrontacji z towarzyszami po życzliwość Zachodu wobec niektórych hierarchów.
Motywacja tych ludzi była jasna. Tuvia Friedman, jeden z najskuteczniejszych żydowskich prześladowców nazistów podczas II wojny światowej, uciekł z obozu koncentracyjnego jako młody człowiek i od tego momentu jego celem było schwytanie morderców. "Ciągle myślałem o dniu, w którym Żydzi oddadzą to nazistom, oko za oko., mawiał. Po uwolnieniu dołączył do grupy partyzantów, z którymi poszukiwał znanych zbrodniarzy wojennych.
Być może najsłynniejszym z nich był architekt Simon Wiesenthal, więzień obozu Mauthausen aż do wyzwolenia 5 maja 1945 roku. Brutalność, jakiej doświadczył w tym piekle, sprawiła, że wkrótce potem przedstawił się amerykańskiemu porucznikowi i zaoferował swoje usługi. Poświęcił się pomocy osobom dotkniętym wojną i wraz z Friedmanem odegrał kluczową rolę w latach 60. w schwytaniu człowieka, który zorganizował Ostateczne Rozwiązanie, eksterminację milionów Żydów: Adolfa Eichmanna. Niemiecki oficer zdołał uciec przed aliancką sprawiedliwością w Norymberdze i zbiegł do Argentynaale dzięki nim został złapany i osądzony.
Niestety, w historii popełniono wiele ludobójstw, a zdecydowana większość z nich pozostała bezkarna, jak ludobójstwo Ormian, ludobójstwo Ukraińców w czasach Stalina, ludobójstwo w Rwandzie itd. Jedną z osobliwości żydowskiego Holokaustu była determinacja tych ludzi, aby osiągnąć minimum sprawiedliwości w tym życiu, często stosując prawo talionu (oko za oko, ząb za ząb).
Przypadek ETA
Na znacznie mniejszą skalę i bliżej w czasie, w Hiszpanii członkowie grupy terrorystycznej ETA (1959-2018) są winni 864 morderstw, ponad 3000 rannych, 86 porwań i 10 000 wymuszeń na biznesmenach. Ich celem było utworzenie państwa socjalistycznego w Kraju Basków i uniezależnienie się od Hiszpanii i Francji. Po 60 latach terroru grupa terrorystyczna ogłosiła swoje rozwiązanie 3 maja 2018 roku. W tym czasie pozostało 358 nierozwiązanych zbrodni, a około 100 członków ETA wciąż się ukrywało. Hiszpański rząd Mariano Rajoya zapewnił wówczas, że ETA nie będzie miała żadnych korzyści z zaprzestania zabijania lub sprowadzenia swoich więźniów do Kraju Basków.
Z prawie 10 000 osób oskarżonych o powiązania z ETA, obecnie pozostało tylko 142 więźniów (136 w Kraju Basków i Nawarze oraz 6 we francuskich więzieniach), podczas gdy rząd baskijski nadal przyspiesza tempo wydawania zezwoleń i zwalniania więźniów, przy współpracy socjalistycznego rządu Pedro Sáncheza, który potrzebuje głosów Bildu (partii spadkobierców politycznych przedstawicieli ETA), aby rządzić.
W latach 1975-1980 różne grupy powiązane z dyktaturą Franco działały w celu zwalczania terroryzmu ETA. W 1977 r., po amnestii politycznej udzielonej przez rząd Adolfo Suáreza, grupa siedmiu oficerów armii zabiła przywódcę ETA Argalę, sprawcę zabójstwa premiera Luisa Carrero Blanco w 1972 r., za pomocą bomby samochodowej we Francji.
Podczas socjalistycznego rządu Felipe Gonzáleza, w latach 1983-1987, miała miejsce tak zwana "brudna wojna" przeciwko ETA, a GAL została obwiniona o zamordowanie 27 osób. Te ataki i porwania były w większości przeprowadzane przez francuskich najemników wynajętych przez hiszpańskich policjantów, finansowane z zastrzeżonych funduszy i organizowane przez samo Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, za pośrednictwem osób odpowiedzialnych za walkę z terroryzmem w Kraju Basków. Niektóre z osób odpowiedzialnych za te przestępstwa przeciwko państwu zostały skazane przez hiszpańskie sądy, niektóre spędziły krótki czas w więzieniu, a następnie pozostały w areszcie domowym, podczas gdy inne zostały następnie ułaskawione.
Brak zemsty
Jednak krewni ofiar terroryzmu ETA nigdy nie wzięli sprawiedliwości w swoje ręce, tak jak zrobili to w swoim czasie łowcy nazistów. W ostatnich latach ofiary te musiały znosić zwolnienia i hołdy dla uwolnionych więźniów ETA, a także niezwykły fakt, że partia polityczna, która odziedziczyła projekt polityczny grupy terrorystycznej, została włączona do zarządzania państwem przez obecnego prezydenta hiszpańskiego rządu.
Brak zemsty u ofiar terroryzmu ETA, wraz z ich żądaniem sprawiedliwości wyłącznie za pomocą środków prawnych, wiele mówi o chrześcijańskich korzeniach Hiszpanii, gdzie na szczęście sprawiedliwość i przebaczenie nie zostały zastąpione w ostatnich dziesięcioleciach przez prawo talionu.
